Nederlands militair optreden in Indonesië, 1945-1950

‘Nederlands militair optreden in Indonesië, 1945-1950’ is een onderzoeksproject van het KITLV met als eerste doel de kennisbronnen over dit onderwerp in kaart te brengen en nieuwe bronnen aan te boren, en in de tweede fase deze in onderlinge samenhang te onderzoeken. Naast het Nederlandse militaire optreden, inclusief de ontsporingen daarvan, zullen ook bronnen worden onderzocht over de wijze waarop tijdens deze jaren en ook nadien met deze episode is omgegaan. Dit betreft in de eerste plaats de militaire leiding, politiek en bestuurlijk Den Haag, vervolgens ook de veteranenorganisaties en andere (organisaties van) betrokkenen, en tenslotte de media en wetenschap in Nederland. Tevens zullen bronnen over het optreden van de Indonesische tegenstanders worden verkend, alsmede over de aard van het conflict en de betekenis van de internationale militaire context – het einde van de Pacificoorlog, het Britse en Australische militaire optreden in de regio en de VN-bemoeienis.

Om deze bronnen in kaart te brengen zal er een inventarisatie gemaakt worden van alle bestaande wetenschappelijke publicaties alsmede gepubliceerde egodocumenten en audiovisuele collecties, zowel in Nederland als in Indonesië en ook andere landen. Daarnaast zal er een overzicht gemaakt worden van de belangrijkste Nederlandse archieven, aanwezig in o.a. het Nationaal Archief, KITLV, NIMH, NIOD en militaire musea, en de ministeries van Algemene Zaken, Buitenlandse Zaken en Defensie. Tevens zal er worden gezocht naar relevante archieven in Indonesië, Groot-Brittannië, Australië en bij de Verenigde Naties. Bestaande Oral history archieven zullen worden gescreend en interviews met betrokkenen zullen worden afgenomen. Naar nu al blijkt zijn er door de grote publieke belangstelling nieuwe bronnen (correspondentie, egodocumenten, foto’s) naar boven gekomen.

Dit project heeft zijn oorsprong in het gezamenlijk voorstel voor een alomvattend onderzoek naar Nederlands militair geweld in Indonesië 1945-1950, van het KITLV, NIMH en NIOD. In een opinieartikel gepubliceerd in de Volkskrant van 19 juni 2012 bepleitten KITLV, NIMH en NIOD een breed onderzoek naar het Nederlandse militaire optreden in het naoorlogse Indonesië en de nasleep ervan. In de media werd dit pleidooi ruim en overwegend instemmend besproken. Het gaf ook aanleiding tot Kamervragen. Het kabinet-Rutte I gaf aan geen noodzaak te zien voor een overheidsopdracht, maar ook geen (principiële) bezwaren tegen het onderzoek te hebben. In augustus 2012 hebben KITLV, NIMH en NIOD een onderzoeksvoorstel en een verzoek om cofinanciering ingediend bij het kabinet-Rutte II. Bij de begrotingsbehandeling van zijn departement op 19 december 2012 maakte minister van Buitenlandse Zaken Timmermans bekend het verzoek om aanvullende financiële middelen niet te honoreren. Als argumentatie noemde de minister dat nader overleg hem duidelijk had gemaakt dat Indonesië dit onderzoek niet zou steunen, waardoor de gewenste internationale inbedding zou ontbreken. De drie instituten besloten hierop om het gezamenlijke alomvattende onderzoeksproject naar het Nederlands militair geweld in Indonesië in de jaren 1945-1950 stop te zetten, maar uiteraard het onderwerp wel op de eigen onderzoeksagenda te houden.

Nieuwe publicatie Soldaat in Indonesië 1945-1950: Getuigenissen aan de verkeerde kant van de geschiedenis door Gert Oostindie met medewerking van Ireen Hoogenboom en Jonathan Verwey.

Gepubliceerde egodocumenten Indië-veteranen (aanvullende informatie Soldaat in Indonesië)

Een analyse van de troepensterkte van het Nederlandse leger in Indonesië 1945-1950 (aanvullende informatie Soldaat in Indonesië)

Tabellen en grafieken (aanvullende informatie Soldaat in Indonesië)

In de media

Gert Oostindie (project director)
Ireen Hoogenboom (project coordinator)
Tom van den Berge (researcher)
Christiaan Harinck (researcher)
Nico van Horn (researcher)
Bart Luttikhuis (researcher)
Harry Poeze (researcher)
Henk Schulte Nordholt (advisor)
Fridus Steijlen (advisor)
Anne-Lot Hoek (fellow)
Wies Bakker (intern)
Paula Hendrikx (intern)
Inge van Ruiten (intern)
Stephan van Helden (intern)
Maarten van der Bent (intern)