Medio 2019 was het vijf jaar geleden dat het KITLV, na een ingrijpende reorganisatie, een nieuwe start maakte als uitsluitend op onderzoek gericht KNAW-instituut, ingebed in de Leidse universitaire omgeving. Het ‘nieuwe’ instituut ging van start met een zeer bescheiden begroting, maar met hoge ambities en bovendien met een door de KNAW en de Universiteit Leiden gezamenlijk gefinancierd PhD-programma.

Rond het eerste lustrum was er reden tot tevredenheid. In de internationale evaluatie van het KITLV werd het KITLV in 2018 als ‘excellent’ beoordeeld, niet alleen een uitzonderlijk goed resultaat in vergelijking met de zusterinstellingen van de KNAW, maar ook in de geschiedenis van het KITLV zelf. De evaluatiecommissie die in 2019 alle KNAW- en NWO-instituten beoordeelde op hun bijdrage aan de ‘portfolio’ van het Nederlandse en internationale kennislandschap beoordeelde het KITLV als waardevol en passend in deze arena. Tekenend voor het succes van het KITLV is het feit dat, terwijl het instituut van start ging met het ambitieuze streven om bovenop het toegewezen budget 50 procent extra in te verdienen met extern verworven onderzoeksgelden, in 2019 het dubbele werd verwezenlijkt.

Subsidies zijn deels verworven via de reguliere financiers, in het bijzonder NWO; tot nog toe was het KITLV nog niet succesvol in Europese fondsenwerving, hetgeen een punt van aandacht blijft. Daarnaast werd de afgelopen jaren substantiële overheidsfinanciering verworven voor projecten waarin het Nederlandse koloniale verleden wordt onderzocht. De grootste nieuwe bijdrage aan de onderzoeksportefeuille was de komst naar het KITLV van de onderzoeksgroep van Spinozaprijs-winnaar Corinne Hofman, die in ‘CaribTrails’ een nieuw programma over inheems-Caribisch erfgoedonderzoek opzette.

Na de eerste vijf jaar was er ook sprake van afronding en afscheid. Verschillende onderzoeksprogramma’s werden voltooid: ‘From clients to citizens? Emerging citizenship in democratizing Indonesia’ (KNAW/SPIN), ‘Confronting Caribbean challenges’ (NWO), alsmede de Veni-projecten van David Kloos en Tom Hoogervorst. Ook werd een handvol promotietrajecten vrijwel voltooid; het ligt in de verwachting dat dit in 2020 tot een vijftal promoties van KITLV-onderzoekers zal leiden.

Wegens pensionering werd afscheid werd genomen van Willem van der Molen en Henk Schulte Nordholt, in beide gevallen luister bijgezet met een symposium. Schulte Nordholt trad hiermee tevens terug uit het managementteam van het instituut, waarin hij sinds 2005 een onmisbare rol vervulde als hoofd Onderzoek. Bij zijn afscheid werd hem de hoge onderscheiding van Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw verleend als blijk van waardering voor zijn grote verdiensten voor de studie van Indonesië en voor de Nederlands-Indonesische wetenschappelijke samenwerking. In het MT werd Schulte Nordholt – die overigens nog als adviseur aan diverse onderzoeksprojecten verbonden blijft – vervangen door KITLV-onderzoeker David Kloos.

Naast Schulte Nordholt werd nog een drietal onderzoekers met een prijs onderscheiden. David kloos ontving de Social Science Book Prize van de European Association for Southeast Asian Studies (EuroSEAS) voor zijn monografie Becoming better Muslims (Princeton University Press, 2018). Aan de documentaire Intranquillities door Voices from Haiti, waarvoor Kasia Mika als coproducent optrad, werd de Britse Doctoral or Early Career Film Award van de Arts and Humanities Research Council toegekend. Valika Smeulders ontving de Black Achievement Award in de categorie Onderwijs en Wetenschap.

Uiteraard wordt er niet op de lauweren gerust. In het verslagjaar werd een handvol onderzoeksvoorstellen ter financiering ingediend, werden nieuwe PhD studenten geworven en hielden alle onderzoekers zich, uiteraard, bezig met hun eigen onderzoeksprojecten, waarbij traditiegetrouw senioren ook veel tijd staken in de begeleiding van jongere onderzoekers. Van potentieel groot belang is de ontwikkeling van een nieuwe onderzoekslijn, ‘Governance of climate change’, waarin zowel voor Zuidoost-Azië als de Cariben wordt gezocht naar een beter begrip van de gevolgen van klimaatveranderingen op lokale samenlevingen en naar manieren om de maatschappelijke en politieke weerbaarheid te versterken. In deze maatschappelijke evident relevante onderzoekslijn wordt gestreefd naar een regionaal-vergelijkende en interdisciplinaire benadering van deze thematiek.

Naar buiten toe presenteerde het KITLV zich met de organisatie van enkele seminars en een groot aantal workshops en lezingen. Hoewel deze grotendeels wetenschappelijk van aard zijn, werden er ook publieksbijeenkomsten georganiseerd, om de maatschappelijke impact van ons werk te versterken. Op verschillende wijzen tracht het KITLV zo ook een relevante bijdrage te leveren aan debatten over de hedendaagse betekenis van het koloniale verleden.

Het KITLV is een instituut met een betrekkelijk kleine vaste staf, een groot aantal onderzoekers in tijdelijke dienst (PhD’s en postdocs) en daarnaast fellows en stagiairs. Het vergt zorg om van zo’n in vele opzichten diverse groep medewerkers een eenheid te maken. Uit het in het verslagjaar gehouden medewerkersonderzoek bleek, opnieuw, dat KITLV’ers met veel plezier en inzet op het instituut werken. Het belangrijkste punt van aandacht is – net als dat voor universiteiten en andere academische instellingen geldt – dat de werkdruk als hoog wordt ervaren en dat overwerk de regel is. De institutionele inbedding van het KITLV impliceert geregeld overleg met de KNAW, de Universiteit Leiden en de Universiteitsbibliotheek, alsmede met het bestuur van de Vereniging KITLV. Dit overleg had sinds de reorganisatie in 2015 altijd een productief en harmonieus karakter. Met tevredenheid kan worden gesproken over de wijze waarop de UBL het beheer van de collecties heeft overgenomen. Tegenover de betreurde, maar gezien de omvang van de bezuinigingen onvermijdelijke, vermindering van het aantal deskundige collectiemedewerkers, stond een verbetering van de toegankelijkheid van de collecties, in het bijzonder op het terrein van de digitale dienstverlening. Met de Vereniging KITLV werden verschillende publieksbijeenkomsten georganiseerd. Aan de Vereniging ontviel eind 2019 het erelid Merle Ricklefs, een prominent Indonesianist en zeer gewaardeerd vriend van het KITLV.

Lees hier het volledige jaarverslag 2019.

Introduction to the KITLV annual report 2019